Hệ thống treo ô tô: Cấu tạo, Phân loại & Cách bảo dưỡng
Hệ thống treo ô tô là “người hùng thầm lặng” quyết định trực tiếp đến sự êm ái và an toàn của mọi hành trình. Không chỉ đơn thuần đóng vai trò nâng đỡ thân xe, hệ thống này còn là chìa khóa giúp triệt tiêu dao động và đảm bảo tính mạng cho người lái khi di chuyển ở tốc độ cao.
Vậy hệ thống treo thực chất là gì? Tại sao xe sang lại êm hơn xe phổ thông? Bài viết này của Inmax.vn sẽ giải mã tường tận mọi khía cạnh kỹ thuật và giúp bạn nhận biết sớm các dấu hiệu hư hỏng.
Hệ thống treo (Suspension System) là một tập hợp phức tạp các bộ phận cơ khí (lò xo, giảm chấn, thanh cân bằng, càng A…) đóng vai trò là cầu nối trung gian chuyển tiếp giữa bánh xe (phần không được treo) và thân xe (phần được treo).
Nhiệm vụ của hệ thống treo không chỉ dừng lại ở việc “treo” cái xe lên, mà nó phải giải quyết bài toán vật lý hóc búa:
Hấp thụ và triệt tiêu dao động: Khi xe đi qua ổ gà, gờ giảm tốc, lực tác động từ mặt đường rất lớn. Nếu không có hệ thống treo, lực này truyền thẳng lên khung xe khiến người ngồi trong rung lắc dữ dội, gây mệt mỏi và say xe.
Đảm bảo độ bám đường (Road holding): Giúp bánh xe luôn tiếp xúc tối đa với mặt đường. Nếu bánh xe nảy lên khỏi mặt đất, xe sẽ mất lái, không thể phanh hoặc rẽ.
Ổn định thân xe: Chống lật khi vào cua, chống chúi đầu khi phanh gấp và chống bốc đầu khi tăng tốc.
Một hệ thống treo hoạt động hoàn hảo sẽ mang lại không gian tĩnh lặng. Để tối ưu hóa trải nghiệm này, các chủ xe hiện đại thường kết hợp dán phim cách nhiệt cao cấp. Sự êm ái về xúc giác kết hợp với sự mát mẻ, dịu mắt về thị giác chính là tiêu chuẩn của một chiếc xe sang trọng.
Tham khảo: Sự thật về tia UV? Tia UV có ở đâu?
Dù xe tải hay xe đua F1, cấu tạo cơ bản của hệ thống treo đều phải bao gồm 3 thành phần chính hoạt động đồng bộ với nhau: Bộ phận đàn hồi, bộ phận giảm chấn và bộ phận dẫn hướng.
Đây là bộ phận gánh toàn bộ trọng lượng xe và hấp thụ năng lượng va đập ban đầu từ mặt đường.
Lò xo trụ (Coil Spring): Phổ biến nhất trên xe du lịch (Sedan, CUV). Ưu điểm là nhỏ gọn, độ êm dịu tốt, dễ chế tạo. Tuy nhiên, khả năng chịu tải không cao bằng nhíp.
Nhíp lá (Leaf Spring): Là các lá thép cong xếp chồng lên nhau. Thường thấy ở xe bán tải, xe tải nhờ khả năng chịu tải “trâu bò”. Nhược điểm là khá cứng và xóc khi đi xe không tải.
Thanh xoắn (Torsion Bar): Sử dụng tính đàn hồi xoắn của thanh kim loại. Kết cấu này gọn nhẹ, thường gặp ở xe SUV đời cũ hoặc xe tải nhẹ.
Khí nén (Air Suspension): Hay gọi là phuộc hơi. Sử dụng các bầu cao su chứa khí nén thay cho lò xo. Đây là đỉnh cao của sự êm ái, thường trang bị trên xe sang (Mercedes S-Class, Range Rover). Nó cho phép nâng hạ gầm linh hoạt.
Nếu chỉ có lò xo, khi đi qua ổ gà, xe sẽ bập bềnh lên xuống liên tục như con lật đật mãi không dừng. Bộ phận giảm chấn sinh ra để dập tắt dao động đó ngay lập tức.
Giảm chấn thủy lực: Dùng dầu chảy qua các van tiết lưu hẹp để sinh lực cản, biến năng lượng dao động thành nhiệt năng.
Giảm chấn khí nén – thủy lực: Kết hợp dầu và khí nitơ nén để tăng độ nhạy và hiệu suất tản nhiệt.
Việc duy trì hệ thống giảm chấn tốt cực kỳ quan trọng đối với các thiết bị điện tử trên xe. Rung lắc quá mạnh có thể làm lỏng các giắc cắm hoặc hư hại linh kiện bên trong màn hình ô tô thông minh mà bạn đã lắp đặt.
Gồm các thanh đòn (tay đòn), càng chữ A, khâu khớp… Nhiệm vụ của chúng là buộc bánh xe chỉ được dao động theo phương thẳng đứng hoặc theo quỹ đạo thiết kế sẵn, ngăn không cho bánh xe lắc ngang hay trượt dọc lung tung, đảm bảo xe đi đúng hướng vô lăng điều khiển.
Tham khảo: Mấy giờ hết tia UV? Giải mã thời điểm tia UV có lợi cho sức khỏe?
Tùy thuộc vào thiết kế của bộ phận dẫn hướng, hệ thống treo được chia thành các loại sau:
Cả hai bánh xe trên một cầu được nối cứng với nhau bằng một dầm cầu (cầu cứng).
Ưu điểm: Cấu tạo cực kỳ đơn giản, ít chi tiết, độ bền vô đối, chịu tải nặng tốt, chi phí bảo dưỡng thấp.
Nhược điểm: Khi một bên bánh xe sụp ổ gà, lực sẽ truyền qua dầm cầu làm bánh bên kia cũng bị nghiêng theo. Xe bị rung lắc ngang nhiều, kém êm ái.
Ứng dụng: Xe tải, xe khách, cầu sau xe bán tải (Ford Ranger, Toyota Hilux).
Hai bánh xe tách biệt hoàn toàn, chuyển động không ảnh hưởng lẫn nhau. Đây là tiêu chuẩn của xe du lịch hiện đại.
Hệ thống treo MacPherson:
Cấu tạo: Gồm 1 giảm xóc lồng trong lò xo, gắn với 1 càng chữ A bên dưới.
Ưu điểm: Gọn nhẹ, giải phóng không gian cho khoang động cơ, giá thành rẻ.
Nhược điểm: Độ ổn định khi ôm cua gắt không cao bằng loại tay đòn kép.
Ứng dụng: Hầu hết các xe hạng A, B, C (Kia Morning, Toyota Vios, Mazda 3).
Hệ thống treo Tay đòn kép (Double Wishbone):
Cấu tạo: Gồm 2 càng chữ A (trên và dưới) hình như xương đòn.
Ưu điểm: Kiểm soát góc đặt bánh xe cực tốt, giúp lốp bám đường tối đa khi vào cua.
Ứng dụng: Xe thể thao, xe sang, bán tải gầm cao (cầu trước).
Hệ thống treo Đa liên kết (Multi-link):
Cấu tạo: Phức tạp nhất với 3-5 thanh liên kết cho mỗi bánh xe.
Ưu điểm: Tách biệt các lực tác động theo nhiều phương, mang lại cảm giác lái và độ êm ái tuyệt vời nhất.
Ứng dụng: Xe hạng D, xe sang (Camry, Mercedes C/E/S-Class).
Những chiếc xe sở hữu hệ thống treo đa liên kết thường có giá trị cao. Để bảo vệ lớp sơn zin của những chiếc xe này luôn bóng đẹp, tránh trầy xước dăm do đá bắn, chủ xe nên cân nhắc dán PPF. Đây là giải pháp bảo vệ sơn xe toàn diện, tương xứng với đẳng cấp vận hành của xe.
Tiêu biểu là dạng Thanh xoắn (Torsion Beam). Hai bánh xe vẫn nối với nhau nhưng thông qua một thanh dầm có khả năng xoắn đàn hồi. Loại này lai giữa độc lập và phụ thuộc, thường dùng cho cầu sau xe hạng B, C (Vios, City, Cerato) để tiết kiệm chi phí và không gian cốp sau.
Hư hỏng ở hệ thống treo thường diễn ra từ từ nên tài xế dễ bị “quen” và bỏ qua. Tuy nhiên, hãy cảnh giác với 5 dấu hiệu sau:
Xe bị bồng bềnh, rung lắc mạnh: Khi phuộc nhún bị chết hoặc chảy dầu, nó mất khả năng hãm dao động. Xe đi qua gờ giảm tốc sẽ nhún nhảy 3-4 nhịp mới dừng, gây khó chịu tột độ. Trong điều kiện này, tác dụng cản tia UV của phim cách nhiệt Inmax trở nên vô cùng quý giá, giúp giảm nhiệt và bảo vệ sức khỏe hành khách trong khi chờ khắc phục lỗi.
Tiếng kêu lạ từ gầm xe: Tiếng “cục cục”, “két két” khi đi vào đường xấu thường do các bạc lót cao su bị lão hóa, vỡ nát hoặc rô-tuyn bị rơ lỏng. Để “giết thời gian” và giảm bớt sự khó chịu bởi tiếng ồn này trước khi đi sửa, nhiều chủ xe lựa chọn giải trí bằng Android Box để nghe nhạc, xem Youtube trực tuyến ngay trên màn hình zin.
Xe bị lệch lái, nhao lái: Bạn buông tay vô lăng khi đi thẳng nhưng xe cứ trôi về một bên? Ngoài nguyên nhân do lốp, rất có thể lò xo một bên bị gãy, sập gầm hoặc càng A bị cong do va chạm, làm sai lệch góc đặt bánh xe.
Lốp mòn không đều: Hệ thống treo hỏng khiến bánh xe tiếp xúc mặt đường không chuẩn. Lốp có thể bị mòn vẹt má trong hoặc má ngoài, thậm chí mòn loang lổ hình vảy cá.
Đầu xe chúi mạnh khi phanh (Nose Dive): Phuộc trước quá yếu không thể chống đỡ lực quán tính dồn về trước khi phanh gấp. Điều này làm tăng quãng đường phanh lên tới 20%, cực kỳ nguy hiểm.
Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào kể trên, bạn cần đưa xe đi kiểm tra ngay lập tức để tránh gây hư hỏng dây chuyền sang các bộ phận khác cũng như đảm bảo an toàn cho chính mình.
Tham khảo: Cruise Control là gì? Công năng, cách sử dụng và lưu ý khi dùng
Đừng đợi đến khi xe “kêu cứu” mới đi sửa. Bạn có thể tự kiểm tra nhanh bằng cách:
Quan sát: Cúi xuống hốc bánh xe, dùng đèn pin soi vào thân giảm xóc. Nếu thấy ướt đẫm dầu nhớt kèm bụi bẩn bám dày, nghĩa là phuộc đã bị chảy dầu (xì phuộc).
Nhún thử: Dùng tay nhấn mạnh một góc thân xe rồi buông ra. Nếu xe nhún quá 2 nhịp mới dừng lại, giảm xóc đã kém.
Lắc bánh: Kích xe lên, lắc bánh xe theo phương 12h-6h và 9h-3h. Nếu thấy rơ lỏng, cần kiểm tra rô-tuyn và bi moay-ơ.
Lời khuyên: Nên kiểm tra hệ thống treo mỗi 20.000 km. Nếu bạn là người yêu xe và muốn chiếc xe luôn hoàn hảo từ trong ra ngoài, bên cạnh việc bảo dưỡng gầm bệ, hãy tham khảo dán PPF để bảo vệ các vị trí dễ xước như hõm cửa, cản trước, giúp xe luôn mới như lúc vừa đập hộp.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ tầm quan trọng của hệ thống treo đối với sự an toàn và êm ái khi vận hành. Một chiếc xe hoàn hảo là sự kết hợp giữa hệ thống khung gầm vững chắc và không gian nội thất tiện nghi, mát mẻ. Hãy chú ý bảo dưỡng xe định kỳ và đừng quên trang bị những giải pháp bảo vệ tối ưu như phim cách nhiệt hay PPF từ Inmax để mỗi chuyến đi đều là một trải nghiệm trọn vẹn nhất.
Tôi là Vũ Minh Nhật, là chuyên viên Content Creator của Inmax.vn – đơn vị tiên phong trong lĩnh vực cung cấp các sản phẩm Phim cách nhiệt (Automotive Window Film) và Phim bảo vệ sơn xe ô tô (PPF – Paint Protection Film) tại Việt Nam. Với nền tảng kiến thức vững chắc, niềm yêu thích và đam mê sâu sắc với nền công nghiệp ô tô, tôi luôn nỗ lực mang đến cho độc giả những bài viết chất lượng, bổ ích và chính xác nhất về các sản phẩm và dịch vụ của Inmax. Tôi hy vọng rằng những nội dung do tôi biên soạn sẽ giúp độc giả có được những thông tin hữu ích nhất và những trải nghiệm tốt nhất khi sử dụng các sản phẩm của Inmax.
Cách kích hoạt bảo hành điện tử INMAX trên điện thoại Bước 1:…
Với phim cách nhiệt cao cấp 3M InMax Hồng ngoại thì dù ngoài trời có…